Aswoensdag en de Vastentijd

Aswoensdag en de Vastentijd – Wat is dat?
Aswoensdag is de eerste dag van de Vastentijd, ook wel Veertigdagentijd of Quadragesima genoemd. Dit is een vastenperiode die eindigt wanneer de zon ondergaat op Witte Donderdag. De datum waarop Aswoensdag valt is afhankelijk van de dag waarop Pasen valt (en deze datum valt niet samen met het Joodse Pesachfeest, maar is de eerste zondag na de eerste volle maan na de lente-equinox). Deze dag wordt traditioneel in acht genomen door Rooms-katholieken, Orthodoxe Kerken, Episcopaalse Kerken, Anglicanen en enkele Protestantse kerkgenootschappen, al volgen verschillende kerken en individuen vaak verschillende tradities. In dit artikel zullen we ons concentreren op de Rooms-katholieke tradities.

De dag is vernoemd naar het gebruik waarbij as op het voorhoofd wordt aangebracht. De as die voor dit ritueel wordt gebruikt is normaliter de as van de verbrande palmtakken van de Palmzondag van het voorafgaande jaar. De as wordt geprepareerd en gezegend volgens de liturgische traditie. Vervolgens wordt de as door een priester of andere geestelijke op het voorhoofd van de gelovigen aangebracht, vaak in de vorm van een kruis (het zogenaamde “askruisje”). De priester/geestelijke zegt dan: “Gedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren”, of: “Bekeer u en geloof in het Evangelie”.

Aswoensdag is het begin van de 40-daagse inachtneming van de Vastentijd, waarin kan worden voldaan aan de plicht tot vasten "door zich in eten en drinken, in roken of in andere genoegens duidelijk te beperken. Het geld, dat hiermee wordt uitgespaard, kan bestemd worden voor de naasten die honger lijden of anderszins gebrek lijden. Het is voorts passend, dat men zich in de Veertigdagentijd meer dan anders wijdt aan werken van christelijke naastenliefde en met meer toeleg het Woord van God leest."¹

Aswoensdag en de Vastentijd – Bijbelse ondersteuning
Aswoensdag en de Vastentijd worden niet in de Bijbel vermeld. Het traditionele doel van de Vastentijd is een boetvaardige voorbereiding, wat betekent “spijt hebben van je zonden; berouwvol zijn”. Tijdens de weken tussen Aswoensdag en de Vastentijd wordt een bepaalde luxe een tijdlang opgegeven als een vorm van boetedoening.

De Evangeliën vertellen ons dat Jezus veertig dagen lang in de woestijn vastte (Matteüs 4:1-11, Marcus 1:12-13, Lucas 4:1-13). De Heilige Geest leidde Jezus de woestijn in om door Satan beproefd te worden, om ons zo te laten zien dat verleidingen niet noodzakelijk tot falen hoeven te leiden. Mozes (Exodus 34:28) en Elia (1 Koningen 19) vastten eveneens veertig dagen lang.

As werd in Bijbelse tijden gebruikt als symbool voor inkeer en rouw (Genesis 18:27; 2 Samuël 13:19; Ester 4:1; Job 2:8; Daniël 9:3; Matteüs 11:21).

Aswoensdag en de Vastentijd – Wat Protestanten ervan kunnen leren
Hoewel veel Protestanten Aswoensdag en de Vastentijd niet in acht nemen, kunnen we toch veel leren van de principes en enkele hoofdpunten in onze levens toepassen. Hier volgen enkele wenken:

• Bereid je hart en gedachten voor op de viering van de dood en de opstanding van je Redder. Neem in de weken voorafgaand aan het Paasfeest de tijd om stil te staan bij wat Jezus voor jou heeft gedaan. Reserveer tijd om dieper te gaan in je relatie met Hem. Doe het niet als een verplichting, maar doe het uit liefde voor je Redder.
  
  
• Ben je bewust van je zonden en kom tot inkeer. Zonde mag niet te lichtvaardig worden opgevat of onder de tafel worden geschoven. Neem de tijd om over je leven na te denken en luister naar de stem van de Heilige Geest die jou overtuigt van zonde in jouw leven. Efeziërs 1:7 zegt: “In Hem hebben wij de verlossing, door Zijn bloed, namelijk de vergeving van de overtredingen, overeenkomstig de rijkdom van Zijn genade.”
  
  
• Vast en bid op een Bijbelse manier. De Bijbel gebiedt ons niet om te vasten, maar presenteert vasten wel als een goede en nuttige praktijk. Er bestaat een Bijbels verband tussen vasten en bidden: het doel van vasten is om je ogen af te wenden van de dingen van deze wereld en je volledig op God te concentreren. Vasten helpt ons om een nieuw perspectief te verkrijgen.
  
  In de Bijbel werd er bijna altijd van voedsel gevast, maar er zijn vele dingen die tijdelijk opgegeven kunnen worden om je beter op God te kunnen concentreren. Wij willen je aanmoedigen om van te voren een tijdsperiode vast te stellen om van voedsel te vasten (bijvoorbeeld, een 24-uurse periode, of een week lang één dagelijkse maaltijd). In plaats van te eten kun je die tijd gebruiken om Gods Woord te bestuderen, te bidden en Hem te aanbidden. Vasten verandert ons. Het is geen straf en geen vorm van boetedoening. Het gaat om een focus op God.
  
  
• Heb een Bijbels begrip van Gods genade. Voor Rooms-katholieken is Aswoensdag een focus op “penitentie” (boetedoening); een handeling die ontworpen is om te laten zien dat zij spijt hebben van hun zonden en tot inkeer komen. Penitentie is een sacrament van de Rooms-katholieke Kerk. Men spreekt vaak over “boete doen” om vergeving voor zonden te ontvangen. De gelovige belijdt eerst zijn zonden aan een priester, die hem vervolgens vertelt wat hij moet doen om hiervoor vergeven te worden. Deze “penitentie” kan bijvoorbeeld bestaan uit het bidden van bepaalde gebeden, vasten of een tijd bij het altaar verblijven.
  
  Het idee van penitentie is moeilijk te bewijzen aan de hand van de Schrift. Nergens onderwijst de Bijbel ons dat we bepaalde dingen moeten doen of onszelf moeten straffen voor zonden om hiervoor vergeven te kunnen worden. Maar de Bijbel leert ons wel over berouw. Wij worden opgeroepen om van gedachten te veranderen en om onze houding naar God toe te veranderen. Het zijn niet onze daden die onze relatie met God weer goed maken, maar het bloed van Jezus Christus waarmee voor onze zonden is betaald.
  
  In Hebreeën 9:14 staat: “Hoeveel te meer zal het bloed van Christus, Die door de eeuwige Geest Zichzelf smetteloos aan God geofferd heeft, uw geweten reinigen van dode werken om de levende God te dienen!”
  
  En in 1 Johannes 1:7: “Maar als wij in het licht wandelen, zoals Hij in het licht is, hebben wij gemeenschap met elkaar, en het bloed van Jezus Christus, Zijn Zoon, reinigt ons van alle zonde.”
  
  Omdat wij gered zijn door het bloed van Jezus, zijn schuld, schaamte en penitentie niet meer nodig. Maar God wil wel dat wij tot inkeer komen! De Bijbel is heel duidelijk dat een oprecht berouw, of inkeer, zal leiden tot een verandering in ons handelen (Lucas 3:8-14; Handelingen 3:19). Handelingen 26:20 stelt: “Maar ik heb... verkondigd dat zij tot inkeer moesten komen, zich tot God bekeren en werken doen die in overeenstemming zijn met de bekering.” De volledige Bijbelse definitie van inkeer is een verandering in het denken die leidt tot een verandering in het handelen. Concentreer je in deze Vastentijd op Gods genade en hoe jij gered bent door het bloed van Jezus.

Leer meer!